Definer satsingsområde, strategiar og mål

Sjølv om samfunnsdelen skal ta utgangspunkt i heile kommunesamfunnet, skal planen ikkje omfatte alt som skjer i kommunen. Satsingsområda i planen viser dei tematiske områda kommunen skal gje ekstra merksemd og ressursar i planperioden.  

Satsingsområda heng naturleg saman med status og utviklingstrekk som er omtalt i kunnskapsgrunnlaget. Basert på oppdatert kunnskap kan kommunen velje å rette ekstra innsats mot område som er kritiske for utviklinga av kommunesamfunnet og/eller kommunen som organisasjon.

Måla definerer kva kommunen vil oppnå innan kvart satsingsområde. Samfunnsdelen bør ha overordna langsiktige mål for både kommunesamfunnet og kommunen som organisasjon. Ein kan bryte ned dei overordna måla i meir detaljerte mål. Dei kan ein igjen bryte ned i konkrete tiltak.  

For å kome fram til dei gode og relevante måla til samfunnsdelen kan det vere nyttig å først gjennomføre ein opningsfase for å få mange idear på bordet. Hjelpespørsmål i opningsfasen kan vere:

• Kva område ser vi stort behov for å gjere noko med i vår kommune?
• Kva er vi gode på i dag i vår kommune?
• Kva kan kommunen gjere noko med?

Deretter bør ein prioritere og avgrense måla i ein lukkefase. I denne fasen er politiske prioriteringar ekstra viktige, og det gjeld å vurdere kva som er viktigast og realistisk å gjere noko med i planperioden.

SMARTe mål

Når kommunen veit kva ein vil gjere noko med, bør ein jobbe med målformuleringane. Måla i samfunnsdelen bør vere av ein karakter som gjer at det er mogleg å styre etter dei. Desse fem kjenneteikna på smarte mål bidreg til dette:  

• Måla er Spesifikke
• Måla er Målbare  
• Måla er Oppnåelege  
• Måla er Realistiske  
• Måla er Tidsavgrensa  

Ikkje alle mål fyller alle desse krava. Dei overordna måla vil truleg oppfylle krava i mindre grad enn dei meir detaljerte lengre nede i målhierarkiet. I handlingsplanen bør måla oppfylle desse krava, slik at det er enkelt å styre etter måla.

Ein strategi er ein framgangsmåte for å nå eit mål. Strategien er ikkje konkret når det gjeld å definere tiltak. Samfunnsdelen bør ta stilling til og skildre kva strategisk tilnærming kommunen skal legge til grunn for å nå målet. Planen bør innehalde ei skildring av den strategien som er valt for å nå eit mål.

‍

Satsingsområde, mål og strategiar i samfunnsdelen påverkar arealbehov og arealbruk i kommunen. I samfunnsdelen skal kommunen difor gi strategiske føringar for arealbruken i kommunen. Arealstrategien skal ikkje vere på detaljert nivå (tiltak), men skal skildre kva strategisk retning, eller overordna prinsipp, som skal ligge til grunn for vidare utvikling av arealbruk i kommunen. Føremålet er å sikre god kopling mellom ønska samfunnsutvikling og arealbruken i kommunen. Arealstrategien skal bli følgt opp og konkretisert i arealdelen til kommuneplanen.

‍

God kopling til handlingsdel og økonomiplan er ein føresetnad for at samfunnsdelen skal bli følgt opp i praksis og fungere som styringsverktøy for kommunen. Difor legg plan- og bygningsloven til grunn at  samfunnsdelen til kommuneplanen har ein handlingsdel. Handlingsdelen skal innehalde eit handlingsprogram som viser konkrete tiltak som kommunen skal gjennomføre, inkludert tydeleg ansvarsfordeling og tidsfristar. Handlingsprogrammet skal gjelde for dei fire påfølgande budsjettåra eller meir, og reviderast årleg.

Ei god kopling handlar og om at måla og målstrukturen må vise ein tydeleg samanheng, og at det er så enkelt som mogleg å sjå korleis måla kan bli følgt opp i handlingar. Å sjå samanhengen med økonomiplanlegginga kan verke skjerpande på planlegginga. Det gjer det lettare å styre prioriteringane mot det som er realistisk innanfor dei økonomiske rammene til kommunen.

Handlingsdelen reviderast oftare enn sjølve samfunnsdelen, og er del av den laupande politikkutviklinga i kommunen.  Når kommunen reviderer samfunnsdelen bør ein samtidig vurdere om det er element i handlingsdelen som bør innarbeidast i samfunnsdelen. Dette gjeld til dømes dersom det ligg langsiktige tiltak i handlingsdelen, eller dersom det ligg tiltak eller mål som er av meir overordna karakter.  

‍